Rize’de tarihin izlerini ararken yolum, heybetli binalara inat tarihi gizeminden güzelliğinden zerre taviz vermeyen bir eve düşüyor. Kapıdan içeri girer girmez, büyüleniyorum. Karşımda Hasan Tuncer Türüt Ağabeyim var. Kendisi ile Rize’nin yakın tarihinde yaşanan bir çok gelişmenin tanığı olan ve Tek Partili dönemde Rize’ye gelen ülkemizin renkli siyasetçilerini ağırlayan babası Sadettin Türüt’ü konuşuyoruz.
EVİNİ RİZE İDADİSİ HİZMETİNE VERDİ
1900 yılında Rize Merkez Çarşı Mahallesi’nde doğdu. Hasan Sabri Efendi’nin oğludur. Bir erkek, üç kız kardeşi vardır. İlk mektebi Rüştiyeyi ve idadiyi Rize’de okudu. Eğitim gördüğü yıllarda Rize İdadi’si yer sorunu yaşıyordu. Bir süre bu okul Türüdizade Hasan Sabri Efendi’nin evinde eğitim verdi. Askerliği ülkemizin işgali dönemine rastlamaktadır. Askerliği Rize de yapmıştır.
KURULUŞTAN KURTULUŞA
Gönüllü olarak kurtuluş savaşına katılmıştır. Binbaşı Kalkavanzade Kahraman Bey’in yanında yer aldı. İstiklal madalyası sahibidir. Rize idman Yurdunun kuruluşunda büyük katkıları oldu. Ayrıca Rize’nin ve Rize İdman Yurdu futbol takımının ilk futbolcularındandır. Kuruluşunu yaptığı Rize idman yurdu takımının formalarını evde yıkatırdı. Rize de ilk bando takımının kuruluşunu gerçekleştirdi. (Vali Hürşit Akkaya dönemi). Kardeşi Seyfullah bey ile birlikte Karsta mağaza açtı. 1933 yılına kadar orada kaldı. Topçuoğlu Mustafa bey ile birlikte mütahitliğe başladı. Mustafa Bey’in vefatı ile birlikte (1944) Mustafa Kuveloğlu ile ortak çalışmaya devam etti. O zaman ki adıyla doğu yolları, şimdi ki adıyla Türkiye kara yolları üzerinde çalışmalar yaptı. Yapımı gerçekleştirilen Of, Eskipazar, İyidere, Çayeli, Ardeşen ve Pazar’da çelik konstrüksiyon grup kampüsleri yaptı. Bu işler o zaman ki imkanlara görev dev işlerdi. Erzurum Grup İnşaatı, İstanbul Üniversitesi , Trabzon Lisesi yapımında mütahit olarak görev yaptı. 1944 yılında CHP Rize İl Başkanlığı ve Rize Halkevi Başkanlığı görevine getirildi. 1950 yılına kadar bu görevde kaldı.
SİYASETİN RENKLİ İSİMLERİNİ EVİNDE AĞIRLADI
Türk Siyasetinin renkli isimleri Başta İsmet İnönü, Kasım Gülek olmak üzere Rize ziyaretlerinde Saadettin Türüt’ün evinde misafir olurlardı. (Şevket Çulha ) Trabzon İdman Ocağı ile Rize’ye gelince hasta olduğu bir ay süre ile Saaddettin Türüt ün evinde kaldı. 1946 yılında ilk sesli sinemayı Rize’ye getirdi. DP iktidara gelince devlet ihalelerine girmedi. Özel işler yaptı. 15 Aralık 1968 de vefat etti. İki kızı ve iki oğlu vardır.
Bu güzel bilgiler ve doyumsuz sohbeti için değerli ağabeyim Hasan Tuncer Türüt’e teşekkür ediyorum.
Fatih Sultan KAR / İST
