NEDEN RİZE TERSANESİ? Prof. Dr. Hızır ÖNSOY RÜ- MYO Bir zamanlar, üniversite olarak, planlanan Yeniay – Çamburnu (Yeniay ve Çamburnu beldelerinin, her ikisini de ifade etmek üzere, verdiğimiz isim: Yeniçam) Tersanesi fizibilite projesini yaptığımız sırada, Rize kıyılarında da, belki daha küçük kapasitede de olsa, başka bir tersane daha planlanabilir mi diye, hükümetimizden bir teklif gelince, valimiz başkanlığında, üniversite olarak biz, ulaştırma Bakanlığı’ndan yetkililer, DLH Rize Bölge Müdürlüğü yetkilileri, ilimizin diğer yetkilileri olarak, kıyı bölgelerimizde yapmış olduğumuz arazi etüdü, büro çalışmalarıyla bütünleştirilerek, sonuç raporunda(Yeniçam) Rize Engindere mevkii kıyısında planlanan Rize Tersanesi için bir teknik rapor hazırlandı. Bu raporun ana hatları, aşağıdaki gibi özetlenmişti. 1. Deniz hidrodinamiğinde, dalga rejimi bakımından, Kuzey-Batı (Karayel) hakim dalgalarına karşı, Rize Limanı ve konumu dolayısıyla, stabilite boyutlandırılmasında, ekonomi sağlanacaktır. Bu yöreden doğuya gidildikçe, dalga rejimi çok değişmekte ve dalga yükseklikleri ve diğer dalga karakteristikleri büyümektedir. 2. Mevcut Rize Sanayi Sitesi’yle ve Serbest Bölge’yle fevkalade bir uyum sağlayacaktır. Tersane faaliyeti, değişik yan sanayi kollarında, sanayi sitesi faaliyetini de, çok olumlu yönde tetikleyecektir. 3. Rize Liman’ına çok yakın olması dolayısıyla, limanla birlikte tersane, GAP ve bağlantılı olarak, DAP’la, karayolu ulaşımında, canlılık gelecek, Rize-İyidere-İkizdere-İspir-Erzurum kırsal ve gelişmemiş bölge, kısa zamanda, dolaylı olumlu etkilenecektir, DOKAP’la, Kafkas ülkelerine açılması olanağı bulacağız. 4. Aynı şekilde, İyidere Vadisi’nde planlanan Organize Sanayi Sitesi (OSS), bu planlamada ekonomik canlılık başlayacaktır. 5. Rize’nin mevcut Sanayi Sitesi, Serbest Bölge, ÇAYKUR Tamirhaneleri, fabrikalar, toptancı hali vb. kurulu olduğundan, Rize Tersanesi, bu faaliyet içerisinde, olağanüstü uyum sağlayacaktır. 6. Doğu Karadeniz Bölgesi’nin, çevresel özellikler açısından özellikle doğal güzellikleriyle kalmış olan, Rize’den doğuya doğru olan bölgemizde, herhangi bir sanayi dalının planlanması, Çevre Yasa ve yönetmeliklerine göre, sakıncalıdır. Zaten, detaylı formatlarıyla uygulamada olan ÇED Raporları, her türlü planlamadan önce, olumlu sonuç vermelidir. Aksi taktirde, bu planlamaya müsade edilmemektedir. Dolayısıyla, doğasıyla, flora ve faunasıyla, turizm güzellikleriyle, özellikle de, koruma altına alınmış bulunan Fırtına Vadisi’nin de bulunduğu yöre, sanayi kollarının planlaması uygun görülmemektedir. Halbuki, Rize Tersanesi, şu anda Engindere mevkiindeki bir çok sanayi dalıyla birlikte, bu kapsamda olmayacaktır. Bu yörede, turizmle ilgili yatırımlara gidilmelidir. 7. Trabzon Yeniçam Tersanesinde tamir-bakım-onarım için gelecek büyük gemilerden daha küçük kapasitedeki gemiler, daha yakında planlanacak Rize Tersanesine yönlendirilebilecektir. Burada hemen sözünü etmeden geçemeyeceğim. Rize’nin kalkınması için, çok değişik alanlarda, durmadan yazıp çizen İsmet KÖSOĞLU’nun da, sıkça dile getirdiği gibi, maalesef, güç birliği açısından önemli olan kolektif düşünce yerine, Rize’mizin bireysel özelliği yüzünden, ‘’şurada olsun, burada olsun, o ne bilir, bu ne bilir?…vs’’yaptığımız bu faaliyet, devamı getirilemeden, istenmeyen seviyede sonuçlandı. Dünyadaki birçok ülkede, Avrupa ve Afrika ülkelerinde, gerek balıkçı filoları, gerekse diğer deniz ulaşım ve taşımacılığındaki filolarda, yapım-bakım-onarım talebi olmasına rağmen, ülkemizdeki mevcut tersanelerimizin doluluğu yünden, bu talepler alınamıyor. Şu anda, Yeniçam Tersanesi temeli atıldı ve yapımı sürerken, dünyadaki arz-talep sistemine göre, sadece Rize Tersanesi değil, kıyılarımızın diğer birçok yöresinde daha planlanması gereken tersaneler gündeme getirilmelidir. Ülkemiz tersaneciliği ve deniz taşımacılığı alanındaki Rizeli değerli hemşerilerimizin etkinliği varken, biz bu avantajı çok iyi değerlendirmeliyiz. Bir an evvel, değişik kesimlerden ilgililer ve yetkililerce oluşturulması gereken, ‘’Rize Kalkınma Komisyonu’’, Rize Tersanesi planlamasını gündeme getirmelidir. NOT-Bu yazı 2005 Yılında yazılmıştır.Noktası virgülüne dokunmadan yeniden yazmakta fayda gördüm.Anlayan anlasın-İSMET KÖSOĞLU
