GÖĞSÜNDE AYYIZLI FORMAYI TAŞAYAN RİZELİ GÜREŞCİLER
VE RİZELİ GÜREŞ TARİHİ HAZİNESİ FEHMİ AKYILDIZ
Güreş tarihi arşivi deyince akla Fehmi Akyıldız gelir. Fehmi Akyıldız şuan benim üstlendiğim İETT Genel Müdürlüğü Foto Film Operatörü görevini yıllarca yürütmüş, Türk güreşine yıldızlar yetiştiren İETT Güreş Takımı’nda önce güreşmiş ardından da Antrenör olarak görev yapmış değerli bir hemşehrimizdir.
AL SANA RİZE SPOR TARİHİNE KATKI
Bir gün beni arıyor. Sesindeki heyecan hala hafızamda. Sana muhteşem bir arşiv buldum. Rize Derepazarlı Güreşçi Halil Kaya’nın bütün materyallerini bana getiriyor. Daha önce Olimpiyat Şampiyonu Kazım Ayvaz ile tanıştırmış, Rizeli güreşçilerle buluşmama ve dolayısıyla Geniş bir Rize Güreş Takımı arşivine sahip olmama vesile olmuştu. Yakında yayınlanacak olan İETT Spor Tarihi isimli çalışmamda da büyük katkıları olmuştur. Fehmi Akyıldız ağabeyi yakalamışken başlıyoruz eskileri konuşmaya…
BRANŞLARIMIZI YAZI-TURA İLE BELİRLEDİK
İETT’de spor yapan bir de ikiz kardeşin varmış. Bize kendinizden kardeşinizden söz edermisiniz?
1955 yılında doğduk. İkizimle beni birbirlerinden zor ayırt ediyorlar. Ben, kardeşi Resul’den birkaç saniye büyüğüm. Güreşte Türkiye şampiyonlukları yaşadım. Kardeşim Resul ise İstanbul
şampiyonu bir boksördur. Birbirimize rakip olmamak için yapacağımız spor dalını yazı-tura ile belirledik. Parayı ben attım, Resul de tura dedi. Yazı gelince ben güreşi, Resul de boksu seçti. 1977 yılında İETT Spor ve Sosyal Tesislerde güreşçi olarak işe başladım. 1980, 1983, 1984 yıllarında üç kez Türkiye şampiyonu oldum. Ayrıca yıldız sporcular yetiştiren İETT güreş takımında antrenör olarak görev yaptım. Kurum fotoğrafçılığı görevini yürütürken 1998 yılında emekli oldum. Kardeşim Resul Akyıldız ise 1982 yılında İETT Troleybüs Kuvvet Merkezi’nde elektrikçi olarak işe başladı. Tarihi Tünel’de elektrikçi olarak görev yaptı. Beşiktaş Spor Kulübü’nde boks yaptı. İstanbul şampiyonluğu ve Türkiye ikinciliği yaşadı. Aynı günde, 15 Ocak 1998 tarihinde emekli oldu. Yıllardır güreş tarihi üzerine araştırmalar yapıyorum. Arşiv biriktiriyorum. Şimdi benim yaptığım işi sen yürüyorsun.
MEHMET TÜRÜT TÜRK GÜREŞİNE BÜYÜK KATKI SAĞLADI
Ağabey Hocalarınızın için de biri çok dikkatimi çekti. Rizeli Mehmet Türüt hocanızdan aklınıza kalan nelerdir?
İETT güreş takımının önce sporcusu sonra da uzun yıllar hocası olan Türüt, 1945 yılında İzmir’in Karşıyaka ilçesinde doğdu. Aslen Rize Salarhalı’dır. Öğreniminin ardından İETT’de işçi kadrosunda sporcu olarak göreve başladı. Topkapı garajında kantin görevlisi olarak çalıştı. 1972 yılında Münih’te yapılan olimpiyatlarda ülkemizi temsil etti. Greko-romen stilde, 75 kiloda Arjantinli Gonzales´i 2 dakika 20 saniyede tuşla yendikten sonra Bulgar Kolevve Çek Macha´ya sayı hesabıyla yenildi ve elendi. Güreşçisi olduğu İETT takımında daha sonra uzun yıllar hocalık yaptı ve dünya çapında başarılı güreşçiler yetiştirdi. Geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Türüt ailesinde Sedat ve Osman adlı iki güreşçi daha vardır. Mert bir adamdı.
TARİHE HÜKMEDEN DEMİR KUŞAKLI PEHLİVAN RİZELİ HALİL KAYA
Peki Derepazarlı Halil Kaya nasıl bir güreşçiydi?
Gazete onu için Tarihe hükmeden demir kuşaklı Türk Pehlivanı başlığını atmıştı. Sakat olarak güreştiği 1948 Londra Olimpiyatları’nda bronz madalya kazanmıştı. Daha sonra antrenör olarak güreşçiler yetiştirdi. Londra Olimpiyatları dönüşü halk güreş takımızı büyük bir sevgiyle karşıladı. Galat Köprüsü, Karaköy ve Eminönü Meydanları insanlarla doldu taştı. O zamanlar halk güreşe daha çok önem veriyordu. Günümüzde varsa yoksa futbol.
KAZIM AYVAZ ADINI ALTIN HARFLERLE YAZDIRDI
Güreş tarihiyle ilgilenirken Rizeli güreşçilerle karşılaşıyorsun onlardan biraz bahsedermisin?
1937 yılında Rize’de dünyaya gelen Kazım Ayvaz, güreşe 1953’te İstanbul’da Fatih Güreş Kulübünde başladı. 1958’de Macaristan, 1962 yılında da ABD’de dünya şampiyonluğuna ulaşan Ayvaz, 1964 Tokyo Olimpiyatları’nda altın madalya kazanarak adını Türk güreş tarihine altın harflerle yazdırdı. Çayeli Çataldere Köyü doğumlu Kazım Abi, eski Başbakanlardan Mesut Yılmaz’ın da köylüsüdür. 1969’da güreşi bıraktıktan sonra Ann Mari ile evlenerek İsveç’e yerleşti ve orada antrenörlük yaptı. Üç çocuk babası Ayvaz, 24 Ocak 2020 tarihinde aramızdan ayrıldı. İstanbul’a her geldiğinde görüşürdük. Güzel insandı.
RİZE YILDIZLAR YETİŞTİRDİ
Rizeli eski güreşciler hakkında neler söylersiniz?
İstanbul Güreş İhtisas Kulübü güreş tarihi için çok önemlidir. Necati Morgül, Dursun Ali Erbaş gibi dünya çapına başarılı güreşçiler orada yetişti. Rize Güreş Tarihi üzerine sende araştırmalar yapıyorsun. Takdir edersin ki Kazım Ayvaz, Dursun Ali Erbaş, Necati Morgül, Halil Kaya, Yaşar Yılmaz, Mehmet Akif Pirim, Şeref Tüfenk gibi isimler gururumuz olmuşlardır. Rize ili Türk güreşinde önemli bir konuma sahiptir.
AMAÇ MÜZE KURMAK
Güreş tarihi araştırmaların ve koleksiyonun ne durumdadır?
Çok önemli ve bir o kadar da kıymetli Güreş müzesi ile ilgili yıllardır verdiğim bir mücadele var. Amacım güreşin değerlerine sahip çıkıp yarınlara taşımak. Tıpkı senin Rize Tarihi gayretin gibi. Bu bağlamda gayretim mücadelem devam ediyor. Zaman zaman sergiler açıyorum. Biriktirdiklerimi insanlarla paylaşıyorum.
Bizde Fehmi ağabeyimize başarılar diliyoruz.
Fatih Sultan KAR / İST
